Her çıkan orman yangını canımızı daha da acıtıyor. Peki her geçen yıl sıklığı ve şiddeti artan yangınlardan kim sorumlu? İklim değişikliği, aradığımız cevap olabilir…
Türkiye’de 1 Mayıs itibarıyla başlayan yangın sezonuyla beraber kabusumuz da geri döndü. Önce Sakarya’dan Mersin’e, Manisa’dan Mardin’e, İstanbul’dan İzmir’e ve Antalya’ya kadar yaklaşık 150 orman yangını büyük zararlara yol açtı. Şimdi Bursa, Karabük ve Kahramanmaraş’taki ormanlarımız yanıyor.
Peki her yıl binlerce hektar orman alanını yok eden yangınlar nasıl çıkıyor? Bilim insanları orman yangınlarının meydana gelmesi için bazı şartların bir araya gelmesi gerektiğini belirtiyor. Burada aslında meteorolojik şartlardan ve yangına neden olabilecek materyallerden söz ediyoruz. Yanacak materyalin kuru, sıcaklığın yüksek ve havadaki nem miktarının düşük olması gerekiyor. Tüm bu şartlar bir araya geldiğinde orman yangını riski de büyük ölçüde artıyor.
İklim değişikliği ile orman yangınları arasında nasıl bir bağ var derseniz onun da cevabı sıcaklık artışı. Sıcaklıkların artması ve nemin azalmasıyla beraber, bir de yanacak materyallerin varlığı orman yangınları için uygun ortamı oluşturuyor. İşte iklim değişikliği tam da bu noktada devreye giriyor: Kömür, gaz ve petrol gibi fosil yakıtların yakılması başta olmak üzere insan faaliyetlerinin neden olduğu iklim değişikliği ormanlarımızda yangın çıkmasına neden olan şartların oluşmasının sıklığını artırıyor!
Karbon Depolama Yeteneği de Kayboluyor
Bildiğiniz gibi ormanlar, karbon yutak işlevi görerek iklim değişikliği ile mücadelemizde önemli bir yer tutuyor. Diğer karasal ekosistemler ile beraber insan kaynaklı karbon emisyonlarının yıllık olarak yaklaşık üçte birini emiyor. Ancak yangınlar hem ormanların bu yeteneğinin kaybolmasına yol açıyor hem de yangınlar nedeniyle depoladığı emisyonları yeniden atmosfere salıyor. Çalışmalar küresel orman yangınlarının 2001 ile 2022 yılları arasında 33,9 milyar ton karbondioksit (CO2) saldığını ortaya koyuyor. Bu, her yıl orman yangınlarının neden olduğu karbon emisyonlarının, Japonya’da fosil yakıtların yakılmasından kaynaklanan emisyonlardan daha yüksek olduğu anlamı taşıyor.
Küresel orman yangınlarının sayısı da her geçen yıl artıyor. İklim değişikliğinin tetiklediği büyük yangınlar, 2024 yılında küresel orman kaybının rekor seviyelere ulaşmasına yol açtı. Türkiye’de de durum çok farklı değil. Örneğin 2023’te 2 bin 520 orman yangınında 15 bin 520 hektar alan zarar görürken, 2024’te ülkemizde toplamda 3 bin 800 adet orman yangını çıktı. Bu yangınlarda 27 bin hektar orman alanımız zarar gördü. Unutmayalım, orman yangınlarının %90’ı, iklim değişikliğine neden olan faaliyetlerimizin yanı sıra anız yakılması gibi insan faaliyetlerinden kaynaklanıyor. Orman yangınlarını önlemek için elbette yapılacak pek çok şey var. Mesela, ormanları maden ve enerji gibi projelere açmamak bunlardan biri. Yine elektrik hatlarını doğrudan ormanların içerisinden geçirmemek de alınabilecek bir başka önlem. Ancak belki de en başta yapmamız gereken, orman yangınları için gerekli şartların sıklığını oluşturan iklim değişikliği ile mücadele etmek ve emisyonlarımızı hızla azaltmak!
Daha fazla bilgi ve güncel içerikler için iklimsalatasi.org adresini ziyaret edebilir, bizi Instagram, YouTube, TikTok, Facebook ve Twitter‘da takip edebilirsiniz.
