Kömüre ve temiz enerjiye dair merak ettiğiniz tüm bilgileri bir araya topladık! Video ve paylaşım serimizden derlediğimiz bu yazıda, kömürün çevresel etkilerinden küresel çıkış planlarına, Türkiye’nin mevcut durumundan temiz enerjiye geçiş stratejilerine kadar kapsamlı bir 101 rehberi sizi bekliyor. Üstelik her konuya özel video ve Instagram paylaşımlarımız da yazının içinde yer alıyor. Hem sorularınıza yanıt bulacak hem de enerji dönüşümüne dair önemli perspektifler kazanacaksınız.
Kömürü Neden Yerin Altında Bırakmalıyız?
Kömür, yakılarak elektrik üretiminde kullanılan, yenilenemeyen bir fosil yakıttır. Kimyasal olarak kömür çoğunlukla karbondan oluşurken, yandığında havadaki oksijenle reaksiyona girerek ısıyı tutan bir gaz olan karbondioksit üretiyor. Karbondioksit ise atmosfere salındığında battaniye görevi görerek, dünyanın normal sınırların üzerinde ısınmasına neden oluyor.
Petrol ve gaz ile beraber kömür iklim değişikliğine açık ara en büyük katkıyı sağlıyor; sera gazı emisyonlarının %75’inden fazlasını, karbondioksit emisyonlarının %90’ını oluşturuyor.
İklim değişikliğine katkısı kömürün geleceğini tartışmaya açıyor. Bilim insanları iklim değişikliği ile mücadelede fosil yakıtları yer altında bırakarak enerji ihtiyacının karşılanmasında güneş ve rüzgar gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasının önemine dikkat çekiyor. Böylece hem emisyonların azaltılmasını sağlarken, hem de sürdürülebilir bir geleceğin kapısını aralayabiliriz.
Keşfedin: Türkiye Kömürden Elektrik Üretiminde Avrupa Ülkelerini Geride Bıraktı!
Kim, Ne Zaman Kömürle Vedalaşacak?
İklim krizinin geldiği bu noktada kömürden çıkmak bir seçenek değil, zorunluluk. Küresel sıcaklık artışını 1.5 derecede sınırlandırabilmek için, bağımsız kuruluşların yaptığı çalışmalara göre OECD ülkeleri 2030’a, diğer ülkeler ise 2040’a kadar kömür ile vedalaşmalı.
Bu doğrultuda ülkeler kömürden çıkış süreçlerini başlattılar. Örneğin Birleşik Krallık geçtiğimiz haftalarda son kömürlü termik santralini kapattı.
İspanya, Yunanistan gibi ülkeler 2030’a kadar; Almanya, Hırvatistan gibi ülkeler ise 2030’dan sonra kömürden çıkış kararı aldılar. ABD ile beraber diğer G7 ülkeleri ise 2035’e kadar karbon tutma teknolojisine sahip olmayan santraller ile vedalaşma kararı aldı.
Tüm bunların yanı sıra bir de kömürden çıkış için politika üretmeyen ülkeler bulunuyor. Türkiye de bu grupta.
Avrupa Kömürden Çıkarken Türkiye Rekor Üstüne Rekor Kırıyor!
Avrupa’da kömür kullanımı azalırken, Türkiye’de artıyor. Yeni verilere göre Türkiye, 2024’ün ilk dokuz ayında Avrupa’nın diğer en büyük kömür ülkeleri Almanya ve Polonya’yı geride bırakarak kıtadaki en büyük kömürden elektrik üreticisi oldu.
Türkiye, Ocak-Eylül döneminde kömürden 88 terawatt saat (TWh) rekor elektrik üretti; bu Almanya’nın kömürden üretiminin (69TWh) %28, Polonya’nın (65 TWh) ise %36 üzerindeydi.
Türkiye’nin kömür kaynaklı emisyonları da aynı süreçte rekor kırdı ve 88,4 milyon ton karbondioksite ulaştı.
AB’de kömürden elektrik üretimi ve emisyonlar düşerken, Türkiye’nin bu alanda bölgedeki payı %19’un biraz üzerinde rekor kırdı.
9 aylık süreçte Türkiye’nin elektriğinin %35’inin kömüre bağımlı olduğu görülüyor. Avrupa genelinde ise bu oran %13’den biraz daha fazla.
Türkiye’nin Kömürden Çıkış için Yol Haritası Neye Dayanmalı?
2053’te net sıfır olma hedefi bulunan Türkiye, henüz kömürden nasıl çıkış yapacağına dair resmi bir politika belirlemedi. Ancak net sıfır hedefi göz önüne alındığında bir an önce harekete geçmeli.
Çalışmalar, kömürden çıkışın Türkiye için ulaşılabilir bir hedef olduğunu ortaya koyuyor. Bu hedefe ulaşabilmek adına öncelikle elektrik üretiminde aşamalı bir şekilde kömüre olan bağımlılık azaltılırken, yenilenebilir enerjinin payı ise her yıl artırmalı; 2030’da %60, 2035’te %75 ve 2050’de ise elektrik üretiminin %90’ı temiz enerji kaynaklarından gelmeli. Burada özellikle güneş ve rüzgar enerjisinin aslan payını alması gerektiğini söylemeliyiz.
Unutmayalım; yenilenebilir enerji kaynaklarının üretim miktarı, hava koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösteriyor. O nedenle depolama sistemlerinin kurulu gücü de yenilenebilir enerjideki gibi, sürekli artış göstermeli.
Görüldüğü gibi Türkiye kömüre bağımlı olmak zorunda değil, aksine o bağımlılıktan kurtulmak için her şeye sahip!
Daha fazla bilgi ve güncel içerikler için iklimsalatasi.org adresini ziyaret edebilir, bizi Instagram, YouTube, TikTok, Facebook ve Twitter‘da takip edebilirsiniz.
